کانال نخاعی چیست؟
برای پی بردن به تعریف کانال نخاعی نیاز داریم تا ابتدا بدانیم که ستون فقرات چیست؟ ستون فقرات بخشی از اسکلت محوری بدن است و برای اینکه ما بتوانیم به راحتی خم و راست شویم به صورت یکپارچه تشکیل نشده است. ستون فقرات از مشخصه ی مهره داران است و دنباله ایی از قطعات استخوانی است که توسط دیسک های بین مهره ایی از هم جدا شده اند. این ستون از جمجمه آغاز شده و در تمامی طول گردن و تنه ادامه دارد. ستون فقرات جایگاه مجرای نخاع بوده و به عبارتی حفره ایی است که از طناب نخاعی محافظت می کند. به این حفره که نخاع از آن عبور کرده و جایگاه طناب نخاعی است کانال نخاعی گفته می شود.
تنگی کانال نخاع
مجرای نخاعی می تواند در اثر عوامل متفاوتی در ستون فقرات تنگ شود. در این شرایط عصب هایی که از ستون فقرات عبور می کنند تحت تاثیر قرار گرفته و تحریک می شوند. در نتیجه تنگی کانال نخاعی ایجاد می شود. درد و گرفتگی ماهیچه در پاها هنگام راه رفتن و کمر درد می تواند نشانه ایی از تنگ شدن مجرای نخاعی باشد.
علت تنگی کانال نخاعی چیست؟
عوامل زیادی وجود دارد که می تواند منجر به تنگی کانال نخاعی شود. برخی از این عوامل عبارتند از
- بیرون زدگی دیسک
- ضخیم شدن رباط ها
- کم شدن فضای بین مهره ها در ستون فقرات
- بیماری آرتریت دژنراتیو
- لغزش مهره ها در ستون فقرات
- عفونت
- آرتروز ستون فقرات
- وراثت
- بیماری های مادرزادی
- ضربه و صدمات وارده به ستون فقرات
با افزایش سن ستون فقرات نیز دچار تغییراتی شده و به عبارتی فرسوده می شود در نتیجه تنگی کانال نخاعی معمولا در افراد مسن بیش تر شایع است.
علائم و نشانه های تنگی کانال نخاع
کمردرد، ضعف و بی حسی، درد و احساس کرختی در پاها مهمترین نشانه های تنگی کانال نخاعی است. در بیش تر موارد زمانی که فرد استراحت کند، بنشیند و یا به سمت جلو خم شود مشکل برطرف می شود. اما ایستادن، راه رفتن و خم شدن به سمت عقب باعث تشدید درد می شود. با گذشت زمان نشانه ها و درد بیش تر شده و حتی می تواند منجر به ناتوانی پاها شود چرا که این ضایعه یک بیماری پیشرونده است.
انواع تنگی کانال نخاع
با توجه به محل وقوع تنگی کانال نخاعی این بیماری به سه دسته زیر تقسیم می شود
- نوع مرکزی
- نوع محیطی
- نوع تنگی سوراخ بین مهره ایی
در نوع مرکزی تنگی کانال نخاع فرد پس از مدتی راه رفتن احساس خستگی در پاها خواهد داشت و نمی تواند به راه رفتن ادامه دهد و نیاز به استراحت دارد. در نوع محیطی آن علاوه بر موارد ذکر شده در نوع مرکزی فرد دچار درد با ریشه عصبی نیز خواهد شد. در نوع سوم فقط سوراخ عصبی تنگ می شود و فرد بیمار دردهای شدید تیر کشنده در اندام تحتانی را دارد. افراد ممکن است فقط به یک نوع از این بیماری مبتلا شوند اما در افرادی که این بیماری پیشرفت داشته است هر سه قسمت مرکزی، محیطی و سوراخ بین مهره ایی تنگ می شود.
تشخیص تنگی کانال نخاعی
برای تشخیص بیماری ابتدا پزشک متخصص شرح حال کلی بیمار را بررسی می کند. در مرحله دوم رادیوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی و الکترومیوگرافی ممکن است از بیمار خواسته شود. دکتر الهه محقق منتظری متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات برای تشخیص و درمان بیماری تنگی کانال نخاعی همراه شماست.
درمان تنگی کانال نخاعی
دکتر متخصص ممکن است برای درمان تنگی کانال نخاعی از درمان های بدون جراحی و یا جراحی استفاده کند و انتخاب نوع درمان بستگی به محل وقوع و همچنین میزان و شدت بیماری دارد.
درمان های بدون جراحی
داروها
پزشک برای کنترل درد ممکن است از داروهای زیر استفاده کند
- داروهای ضد التهابی
- داروهای شل کننده عضلات
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد تشنج
- مسکن
تزریق
در تنگی کانال نخاعی ریشه عصب ها دچار التهاب می شوند. ترزیق داروی کورتیکواستروئید به فضای اطراف محل تنگ شده کانال نخاعی منجر به کاهش التهاب و همچنین کاهش فشار وارده به عصب ها می شود. با این حال تزریق این دارو بصورت مکرر مناسب نیست و می تواند سبب ضعف استخوان ها شود.
فیزیوتراپی
برای کاهش درد ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از فیزیوتراپی استفاده کنید. فیزیوتراپ برای کاهش درد از روش های مختلفی همانند حرکات فیزیکی و گرما درمانی استفاده می کند.
طب سوزنی
در مواردی که تنگی کانال نخاع خفیف باشد روش طب سوزنی می تواند موثر واقع شود. اگر چه این روش بسیار ایمن است اما این روش درمانی به تایید علمی نرسیده است.
درمان جراحی
در صورتی که روش های غیر جراحی موثر نباشند متخصص به ناچار از روش های جراحی استفاده خواهد کرد. روش های جراحی متفاوتی برای تنگی کانال نخاع وجود دارد. هدف از جراحی رفع فشار وارد شده به طناب نخاعی و عصب ها است. در جراحی هر چیزی که سبب فشار به کانال نخاعی باشد برداشته و یا تراشیده خواهد شد. برخی از روش های جراحی تنگی کانال نخاعی بصورت زیر است
لامینکتومی
جراحی لامینکتومی روش شایعی است که برای درمان تنگی کانال نخاع کمری مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش جراحی تیغه قوس مهره ای برداشت شده تا فضای بیشتری برای عصب ها در کانال نخاع ایجاد شود. در صورتی که فقط بخشی از تیغه قوس مهره ای در حین جراحی برداشته شود، جراحی لامینکتومی رفع فشار نامیده می شود.
دیسککتومی
در روش جراحی دیسککتومی بخشی از یسک و یا کل دیسک برای رفع فشار وارده بر عصب ها و نخاع برداشته می شود.
جراحی همجوشی
جراحی همجوشی برای ثابت کردن ستون فقرات صورت می گیرد و به همراه روش های دیگر جراحی همانند دیسککتومی انجام می شود. در این روش جراحی دو یا چند مهره به هم متصل می شود.
روش های جراحی اعلام شده تنها برخی از انوع روش های جراحی است و ممکن است پزشک شما روش دیگری را توصیه کند.
