بیماری ام اس چیست؟
ام اس مخفف Multiple Sclerosis (مولتیپل اسکروزیس) و یک نوع بیماری التهابی عصبی و خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های خودش و سیستم عصبی حمله می کند. در بیماری ام اس یک لایه پروتئینی به نام میلین که بر روی رشته های عصبی در مغز و نخاع هستند دچار آسیب می شود. میلین وظیفه کمک به انتقال پیام بین سلول های عصبی را دارد اما هنگامی که این بخش آسیب ببیند سبب بیماری ام اس خواهد شد. آسیب به میلین ممکن است سطحی و یا بسیار گسترده باشد در نتیجه علائم و روند پیشرفت بیماری از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است. ممکن است در برخی افراد نیز روند بیماری ثابت بماند. اسکلروز به معنای زخم است و در ام اس اسکلروز بصوت مختلف و به تعداد کم یا زیاد بر روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد. به عنوان مثال اگر اسکلروز در سیستم عصبی بینایی ایجاد شود می تواند در بینایی فرد اختلال ایجاد کند.
علت بیماری ام اس چیست و چگونه ام اس می گیریم؟
علت بیماری ام اس ناشناخته است و علت آن هنوز مشخص نشده است. پزشکان و محققین هنوز به این موضوع پی نبرده اند که چرا ام.اس برخی افراد را مبتلا ساخته و در برخی ایجاد نمی گردد. اما مشخص شده است که عواملی همچون ژنتیک و عفونت های دوران کودکی در این امر نقش دارند. برخی فاکتورها ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند همانند
سن
ام اس ممکن است در هر سنی رخ دهد اما در افراد سنین 20 تا 40 سال شایع تر است.
جنسیت
طبق آمار مشخص شده است که زنان دو برابر مردان در معرض خط ام اس هستند.
وراثت
وراثت نقش به سزایی در بروز بیماری ها دارند. در صورتی که یکی از والدین، خواهر و یا برادر شما دچار ام اس شده باشد احتمال اینکه شما نیز به این بیماری مبتلا شوید 3 درصد است.
عوامل جغرافیایی
تحقیقات نشان داده است که ام اس در نقاطی با آب و هوای معتدل بیشتر رخ می دهد.
نژاد
افراد با نژاد اروپای شمالی و سفید پوستان طبق تجربه در بیشترین ریسک ابتلا به ام اس هستند.
عفونت
برخی از ویروس ها و عفونت ها می تواند خطر ابتلا به ام اس را تشدید کند.
همچنین استرس و خستگی بیش از حد، مصرف دخانیات، مصرف بیش از حد نمک و پایین بودن ویتامین D بدن نیز می تواند در ابتلا به بیماری ام اس تاثیرگذار باشد.
علائم و نشانه های بیماری ام اس
زمانی که میلین در معرض آسیب قرار گیرد انتقال پیام های عصبی بین مغز و نخاع و سایر قسمت های بدن دچار اختلال می شود. در نتیجه این اختلال و عدم انتقال صحیح پیام های عصبی، نشانه های اولیه ام اس ظاهر می شود.نشانه های اولیه ام اس بسته به موقعیت میلین های آسیب دیده ممکن است متفاوت باشد. بطور کلی علائم و نشانه های ام اس به دو دسته تقسیم می شود.
علائم اولیه
علائمی هستند که مستقیما بدلیل آسیب به میلین ها ایجاد می شوند
علائم ثانویه
این علائم در نتیجه آسیب به سیستم عصبی به صورت غیر مستقیم ظاهر می شوند.
در ادامه به شایع ترین نشانه های این بیماری اشاره شده است.
- مشکلات بینایی همانند تار دیدن و دو بینی
- مشکلات ذهنی
- احساس خستگی
- اختلال در عملکرد مثانه و روده
- خواب رفتگی و بی حسی در اندام ها
- از دست دادن تعادل
- احساس شوک در نخاع و گردن
- احساس درد و یا گزگز پوست
- کاهش شنوایی
- اختلال در صحبت کردن
- لرزش غیر قابل کنترل
- درد و سرگیجه دائم
- مشکلات تلفظی و تکلم
آیا ام اس انواع مختلفی دارد؟
ام اس با توجه به پیشرفت بیماری در بدن افراد به 4 دسته تقسیم می شود.
عود و بهبود یا relapsing-remitting MS (RRMS)
مرحله عود و بهبود شایع ترین نوع ام اس است که مشخصه اصلی آن وجود حملات حاد و پیش بینی نشده است. این حملات بسیار واضح بوده و به دنبال آن بهبودی کامل یا نسبی بیمار همراه با عدم پیشرفت بیماری اتفاق می افتد. این روند ممکن است ماه ها یا سالها زمانبر باشد.
عود کننده-پیشرونده (PRMS) progressive-relapsing MS
در ام اس عودکننده-پیشرونده، فرداز همان ابتدا دچار پسرفت می شود، اما پیشرفت بیماری همراه با حمله های حاد و یا بدون بهبودی است. در حدود ۵ درصد از بیماران ام اس از این نوع هستند.
پیشرونده اولیه یا primary-progressive MS (PPMS)
در ام ای پیشرونده اولیه وضعیت بیماران بصورت ممتد بدتر می شود. ممکن است گاهی بصورت موقت بیماری رو به بهبودی رود و یا وضعیت بیمار ثابت باشد.
پیشرونده ثانویه یا secondary-progressive MS (SPMS)
برخی از بیمارانی که در وضعیت عود و بهبود بوده اند ممکن است پس از مدتی وضعیت آنها به پیشرونده تغییر پیدا کند. پیشرفت بیماری با سرعت های متفاوتی صورت می گیرد و بطور کلی 31 درصد بیماران ام اس دوره پیشرونده را طی می کنند.
بیماری ام اس چگونه تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایشی وجود ندارد که بطور قطع اعلام کند فرد به ام اس مبتلاست. پزشک متخصص با انجام آزمایش های متعدد همانند آزمایش خون، ام آر آی، آزمایش مفاصل کمر و ... سیستم عصبی را چک کرده و طبق نتایج بدست آمده تصمیم گیری می کند.
راه های درمان ام اس
درمان ام اس با توجه به میزان پیشرفت بیماری متفاوت است. اگر بیماری در مراحل اولیه باشد از روش های زیر امکان درمان وجود دارد.
- فیزیوتراپی
- کاهش استرس
- خواب و ورزش کافی
- کاهش دمای بدن
- مصرف دارو
- رژیم غذایی
در مرحله ایی که بیماری پیشرفت کرده باشد نیاز است تا زیر نظر پزشک مراحل درمان طی شود. در حال حاضر درمان های مختلفی برای بیماران ام اس در مراحل مختلف بیماری وجود دارد که سببب جلوگیری از پیشرفت آن می شود و از این رو تشخیص و درمان به موقع این بیماری بسیار مهم می باشد دکتر الهه محقق منتظری متخصص مغز و اعصاب با تجربه ایی بالا در امر پزشکی می تواند شما را در تشخیص و درمان ام اس همراهی کند.
نحوه پیشگیری از ابتلا به ام اس
داشتن زندگی سالم و به دور از استرس می تواند شما را از ابتلا به انواع بیماری محافظت کند. برای پیشگیری از ابتلا به ام اس و یا درمان و پیشگیری از پیشرفت آن نکات زیر را در نظر داشته باشید
- دوری کردن از استرس و کار زیاد
- داشتن رژیم غذایی مناسب
- عدم مصرف دخانیات
- ورزش کردن منظم
