اختلال تکلم و گفتار - نشانه ها و روش های تشخیص و درمان

اختلالات تکلم چیست؟

اختلالات تکلم و یا موانع گفتاری اختلالات ارتباطی هستند و به شرایطی اطلاق می شود که در آن گفتار معمولی با مشکل مواجه می شود. اختلال گفتاری می تواند بصورت لکنت و یا سرزبانی صحبت کردن ظاهر شود. گاهی اختلال گفتاری سبب می شود که فرد کاملا قدرت تکلم خود را از دست بدهد و در این شرایط اصطلاح لال به کار می شود. آپراکسی و دیس آرتریا نیز از انواع دیگر این اختلال هستند. آپراکسی نوعی اختلال گفتاری حرکتی بوده که در اثر وارد شدن آسیب به قسمت هایی از  مغز که مربوط به گفتار می شوند ایجاد می شود. دیس آتریا نیز نوعی دیگر از اختلال گفتاری است که در اثر ضعیف شدن عضلات دهان و یا صورت ظاهر می شود.

اختلالات زبانی

اختلالات زبانی با اختلالات گفتاری متفاوت هستند اما معمولا قابل تشخیص نیستند. اختلالات گفتاری به مشکل تولید صداها و یا کیفیت صدا و گفتار گفته می شود در حالی که اختلالات زبانی به نقص در درک کلمات و مشکل در استفاده از آن ها می باشد. برخی از افرادی که دچار اختلال گفتاری هستند قادر به بیان آنچه می خواهند بگویند نیستند اما از آنچه می خواهند بیان کنند اگاه هستند.

انواع اختلال گفتاری

این که بتوان گفتار افراد را به دو دسته نرمال و همراه با اختلال طبق بندی کرد بسیار مشکل است. اما طی یک طبقه بندی مشخص شده است که فقط 5 تا 10 درصد افراد توانایی صحبت کردن به گونه نرمال (دارا بودن تمامی شرایط گفتاری) را دارند و مابقی افراد شامل یک یا چند اختلال گفتاری هستند. اختلالات تکلم و گفتاری را می توان بصورت های زیر دسته بندی و نامگذاری کرد

لکنت

اختلال گفتاری لکنت تنها 1 درصد از جمعیت افراد بزرگسال را تحت تاثیر قرار داده است.

صداهای ناهنجار

صداهای ناهنجار اختلالی گفتاری است که از جهاتی بسیار شبیه لکنت است.

آهنگ پریشی

آهنگ پریشی و یا نواخت پریشی نادرترین نوع اختلال گفتاری - عصبی است و طی این اختلال در شدت، ریتم، وزن و آهنگ کلمات اختلال ایجاد می شود. علت این اختلال معمولا به آسیب شناسی عصبی همانند مشکلات مغزی، ضربات وارد شده به جمجمه و تومورهای مغزی است.

لال بودن

لال بودن زمانی رخ می دهد که اختلال گفتاری مانع صحبت کردن فرد می شود.

بیماری های صوتی

بیماری صوتی به شرایطی گفته می شود که در طی آن فرد در تولید صداهای مختلف دچار مشکل می شود. در این بیماری فرد از یک صدا برای بیان چند صدای مختلف استفاده می کند. در برخی موارد نیز فرد در یادگیری تفاوت صداها مشکل دارد.

فلجی گفتار

فلجی گفتار به ضعف و یا نقص عضلات گفتاری گفته می شود که در اثر آسیب به عصب ها و یا مغز ایجاد می شود. فلجی گفتار همچنین می تواند در اثر موارد دیگری همچون ضربه مغزی، بیماری پارکینسون و جراحات سر و یا گردن ایجاد شود.

کنش پریشی

کنش پریشی به تولید ناخودآگاه صداهای گفتاری و نامرتبط گفته می شود. کنش پریشی می تواند بدلیل ضربه مغزی و یا پیشرفت آن ظاهر شود. کنش پریشی به سه سطح مختلف طبقه بندی می شود که در تعیین اندازه و نوع اختلال و روش درمان این بیماری مورد استفاده قرار می گیرد.

1. صداهایی که بیمار تولید می کند
2. صداهای تحریکی
3. عدم توانایی تولید صدا

علت اختلال تکلم چیست؟

علت اصلی بروز اختلال گفتاری ناشناخته است اما دلایل متفاوتی برای اختلال گفتاری وجود دارد. آسیب رسیدن به طناب صوتی، اعصاب، عضلات و دیگر قسمت های گلو سبب بروز اختلال گفتاری می شود. برخی از این دلایل عبارتند از

• نقص شنوایی
• بیماری های عصبی
• آسیب های مغزی
• ضریب هوشی پایین
• استفاده بیش از حد و یا ناصحیح از تارهای صوتی
• ترس در کودکی
• گره بر روی تارهای صوتی
• فلج تارهای صوتی
• سکته مغزی
• ضعف تنفسی
• وراثت
• اختلال در رشد همانند بیماری اوتیسم
• سرطان دهان و حنجره
• زوال عقل

علائم و نشانه های اختلال تکلم

اختلالات گفتاری و تکلم بسته به نوع آن و همچنین میزان پیشرفت بیماری ممکن است متفاوت باشد. در اینجا به برخی از این نشانه ها که ممکن است فرد یک یا چند مورد را دارا باشد اشاره می کنیم

• بیان واژه ها بصورت طولانی
• صداها و کلمات اضافه در صحبت های فرد
• تکرار صداها
• انجام حرکات تند و خشن در حین صحبت کردن
• چشمک زدن در حین صحبت
• صدای تکان خوردن در حین صحبت
• خفگی
• داشتن صدای تند و تلخ در حین صحبت

نحوه تشخیص اختلال گفتاری

متخصص برای تشخیص اختلالات تکلم می تواند از بسیاری از آزمایش ها استفاده کند. برخی از این ازمایشان عبارتند از

معاینه غربالگری مفصل دنور

معاینه غربالگری مفصل دنور سیستمی جهت تست و تشخیص اختلالات مفاصل است. این تست وضوح بیان کلمات و تلفظ را در کودکان ارزیابی می کند. این تست معمولا بین 4 تا 10 دقیقه زمانبر است.

مقیاس های اولیه زبان

مقیاس های اولیه زبان تستی است که میزان رشد زبان کودک را می سنجد. این تست یه سرعت اختلال گفتاری را تشخیص داده و تاخیر در زبان باز کردن کودک را مشخص می کند.

آزمون واژگان تصاویر

آزمون واژگان تصاویر توانایی صحبت کردن فرد را می سنجد. در این آزمون شخص به کلماتی که توسط دستگاه پخش می شود گوش داده و تصویری را که مربوط به ان کلمه می شود انتخاب می کند.

درمان اختلال تکلم

بیش تر اختلالات تکلم و گفتاری قابل درمان است. در برخی موارد نیز نیاز به دکتر متخصص گفتار است. درمان هایی همانند اصلاح وضعیت جسمانی و روان درمانی است. در برخی کشورها مدارسی بصورت مجزا برای کودکانی که اختلال گفتاری دارند ساخته شده است که برنامه های تحصیلی خاصی دارند. طبق تحقیقات مشخص شده است که بیش از 700000 دانش آموز دارای اختلال گفتاری هستند. این آمار شامل دانش آموزانی که اختلال ناشنوایی داشته اند نمی شود. بسیاری از این مدارس برای دانش آموزان کلاس های گفتار درمانی تشکیل می دهند. همچنین دانش آموزان با توجه به اختلالات گفتاری خود به گروه های مختلفی دسته بندی می کنند. افرادی که در این مدارس آموزش می دهند شامل متخصصین و مدرسین و والدین دانش آموزان هستند. دکتر الهه محقق منتظری متخصص مغز و اعصاب در کرج می تواند شما را در راه تشخیص و درمان اختلال تکلم همراهی کند.

عوارض اختلال گفتاری

اختلالات گفتاری می تواند تاثیرات منفی بر روی زندگی اجتماعی فرد داشته باشد. این تاثیرات منفی در کودکان مشهودتر است. کودکانی که دارای اختلال گفتاری هستند معمولا توسط دیگر کودکان تحقیر می شوند اما این تحقیر با گذشت زمان و بزرگتر شدن کمتر می شود.