دوبینی چشم - نشانه ها و عوارض - روش های تشخیص و درمان

دوبینی چشم چیست؟

دوبینی یا دوگانگی دید به انگلیسی Diplopia به نوعی اختلال دید گفته می شود که در آن فرد از یک جسم واحد دو تصویر می بیند. دوبینی ممکن است به حالت های عمودی، افقی، قطری و یا به صورت چرخش تصویر یک جسم در مقایسه با دیگر اجسام ظاهر شود. دوگانگی دید می تواند یکی از اولین علائم و نشانه های بیماری همستی همانند اختلال در عضلات و اعصاب باشد که منجر به اختلال در تعادل فرد، حرکت و مشکل در توانایی خواندن می شود.

علت اصلی دوبینی

دوبینی معمولا به دلیل وجود مشکل در ماهیچه های بیرونی چشم رخ می دهد. بدین صورت که عملکرد هر دو چشم بدون مشکل است اما نمی تواند بر روی یک هدف یا جسم خاص تمرکز کند. ماهیچه های بیرونی چشم می تواند در اثر عوامل مختلفی دچار مشکل شوند از جمله

1. معضلات فیزیکی
2. اختلالات اعصاب مغزی که محرک اعصاب هستند
3. اختلالات تماس عصبی – ماهیچه ایی
4. اختلال در سلولهای چشم
5. مصرف مواد سمی

ساختار چشم و آسیب های مرتبط با آن که سبب دوبینی می شود

برای درک بهتر اختلال دوبینی در اینجا به ساختار چشم و بخش های مختلف دستگاه بینایی می پردازیم. دستگاه بینایی ما از پنج بخش اصلی تشکیل شده است که در ادامه هر بخش به اختصار توضیح داده شده است.

قرنیه

قرنیه دریچه شفافی در قسمت جلوی چشم است و وظیفه ی اصلی آن متمرکز کردن پرتوهای نور بر روی شبکیه چشم است. اگر فردی که دچار دوبینی است با بستن یک چشم خود بهبود پیدا کند ممکن است فرد دچار آسیب قرنیه شده باشد. اگر فقط یک قرنیه دچار آسیب شده باشد از طریق عینک می توان مشکل را برطرف کرد. انواع آسیب هایی که ممکن است قرنیه را درگیر کند بصورت زیر است

قوز قرنیه

قوز قرنیه یا کراتوکونوس زمانی رخ می دهد که قرنیه شکل مخروطی به خود بگیرد.

عفونت

عفونت هایی همانند تبخال و یا زونا می توانند سبب خمیدگی و بدشکلی قرنیه شوند.

زخم

زخم ها منجر به تغییر شکل سطح قرنیه می شوند و سبب ایجاد تصاویر ناموزون می شوند.

خشکی

خشکی نیز می تواند سبب تاری دید و آسیب به قرنیه شود.

عدسی

در پشت مردمک چشم عدسی قرار گرفته است و نوری را که قرنیه متمرکز کرده است به سمت شبکیه هدایت می کند. آب مروارید یا کاتاراکت شایع ترین بیماری است که عدسی چشم درگیر آن می شود. آب مروارید از طریق جراحی قابل درمان است.

عضلات

عضلات چشم وظیفه کنترل حرکات چشم را بر عهده دارند و در صورتی که عضلات دچار آسیب شوند و یا ضعیف باشند هماهنگی چشم ها و حرکات منظم از بین خواهد رفت. دوبینی نیز از جمله مشکلاتی که در اثر ضعیف بودن عضلات چشم رخ می دهد. مشکلات و اختلالاتی که برای عضله چشم رخ می دهد می تواند بدلایل زیر باشد

• اختلال در اعصابی که عضلات را کنترل می کنند و پیام های بینایی را به مغز می برند.
• بیماری میاستنی یا گراویس که نوعی بیماری خود ایمنی بوده و سبب اختلال در مخابره پیام ها به عضلات می شود. افتادگی پلک و دوبینی از جمله عوارض این بیماری است.
• بیماری گریوز نیز که در اصل اختلالی مربوط به تیروئید است عضلات چشم را درگیر می کند. این بیماری می تواند دوبینی عمودی را به همراه داشته باشد.

مغذ

مغذ به طور مستقیم با اعصاب کنترل کننده چشم در ارتباط است و وظیفه پردازش اطلاعات را بر عهده دارد. بسیاری از علت های ایجاد دوبینی را در این قسمت می توان یافت. برخی از مشکلاتی که سبب اختلال این عضو می شوند عبارتند از

• تومورهای مغزی
• سکته مغزی
• سردرد و میگرن
• خونریزی مغز
• عفونت مغزی
• افزایش فشار در مغز

اعصاب چشم

اعصاب وظیفه انتقال اطلاعات از چشم به مغذ را بر عهده دارند. آسیب به این اعصاب می تواند منجر به دوبینی شود. مواردی که می تواند سبب آسیب به اعصاب چشم شوند شامل موارد زیر هستند

بیماری ام اس

بیماری ام اس سبب آسیب به اعصاب مغز و نخاع می شود و در صورتی که اعصاب چشم نیز درگیر شوند سبب دوبینی می شود.

بیش بخوانید : متخصص ام اس در کرج

سندرم گیلن باره

سندرم گیلن باره نوعی اختلال عصبی و پیشرونده است که در برخی مواقع اولین نشانه های این بیماری در چشم ها نمایان می شود و فرد دچار دوبینی می شود.

دیابت

بیماری دیابت که کنترل نشده باشد می تواند سبب آسیب به اعصاب و عضلات چشم شده و در نتیجه دوبینی رخ می دهد.

علائم و نشانه های دوبینی

دوبینی در برخی موارد نشانه ایی ندارد اما بسته به علت اصلی بروز آن ممکن است نشانه های زیر را به همراه داشته باشد

• درد داشتن در حین حرکات چشم
• سردرد
• حالت تهوع
• افتادگی پلک
• در اطراف چشم و ابروها

نحوه تشخیص و درمان دوبینی

در صورتی که دچار دوبینی شده اید و یا علائم و نشانه های آن را در خود می بینید می بایست فورا به پزشک مراجعه کنید چراکه ممکن است نشان دهنده بیماری دیگری باشد. متخصص از روش های متعددی برای تشخیص این بیماری استفاده می کند همانند

• آزمایش خون
• معاینه چشمی
• سی تی اسکن
• ام آر آی

دکتر الهه محقق منتظری متخصص مغز و اعصاب در کرج به جهت تشخیص و درمان بیماری دوبینی همراه شماست. درمان دوبینی با توجه به علت آن متفاوت است و در صورتی که در اثر بیماری های دیگری باشد متخصص ابتدا به درمان بیماری اصلی می پردازد.